Những dấu hiệu nhận biết phớt cơ khí bị hỏng và cách xử lý

Những dấu hiệu nhận biết phớt cơ khí bị hỏng và cách xử lý

Phớt cơ khí là một trong những bộ phận quan trọng nhất trong hệ thống máy bơm, đóng vai trò đảm bảo độ kín và ngăn ngừa rò rỉ chất lỏng. Tuy nhiên, sau một thời gian vận hành, phớt có thể bị hỏng do nhiều nguyên nhân khác nhau. Việc phát hiện sớm các dấu hiệu hư hỏng sẽ giúp người vận hành xử lý kịp thời, tránh được những thiệt hại lớn cho toàn bộ hệ thống.

Bài viết này sẽ giúp bạn nhận biết các dấu hiệu phổ biến khi phớt cơ khí bắt đầu hư hỏng, nguyên nhân gây ra hư hỏng đó và cách xử lý hiệu quả.

1. Dấu hiệu rò rỉ chất lỏng

Rò rỉ là dấu hiệu rõ ràng và phổ biến nhất cho thấy phớt đang gặp vấn đề. Rò rỉ có thể ở dạng nhỏ giọt, chảy thành dòng hoặc hơi ẩm quanh khu vực trục bơm.

Nguyên nhân có thể:

• Mặt tiếp xúc giữa phớt tĩnh và phớt động bị mài mòn.
• Vòng đệm cao su (O-ring) bị lão hóa hoặc rách.
• Lò xo mất lực ép, không tạo được áp lực đủ để làm kín.
• Trục máy bơm bị mòn hoặc lệch tâm.

Cách xử lý:

• Kiểm tra và vệ sinh bề mặt làm kín.
• Thay mới phớt nếu đã qua giới hạn mài mòn.
• Thay vòng đệm nếu phát hiện biến dạng, nứt gãy.
• Cân chỉnh trục nếu bị lệch, kiểm tra bạc đạn và khớp nối.

2. Xuất hiện tiếng ồn lạ từ khu vực phớt

Nếu phớt cơ khí bị hư, khi máy hoạt động có thể phát ra tiếng cọ xát, rít nhẹ hoặc tiếng kêu không bình thường ở phần trục.

Nguyên nhân có thể:

• Mặt phớt bị mòn không đều hoặc có dị vật lọt vào.
• Lò xo bị cong hoặc bị gãy.
• Trục quay không tròn, lệch tâm khiến bề mặt phớt ma sát không đồng đều.

Cách xử lý:

• Tắt máy và tháo cụm phớt ra kiểm tra trực tiếp.
• Làm sạch bụi bẩn, cặn hoặc thay phớt mới nếu bề mặt bị xước sâu.
• Kiểm tra độ đồng tâm của trục bơm.

3. Máy bơm hoạt động yếu hơn bình thường

Một số trường hợp máy bơm không rò rỉ nhưng công suất và lưu lượng giảm hẳn, có thể là do phớt bị mài mòn, mất kín khít, khiến hệ thống không giữ được áp suất.

Nguyên nhân có thể:

• Chất lỏng bị rò rỉ âm thầm vào buồng phớt.
• Phớt không tạo được độ kín khiến máy mất áp lực.
• Sự xâm nhập của khí làm giảm hiệu suất bơm.

Cách xử lý:

• Kiểm tra áp suất đầu ra của máy.
• Mở kiểm tra phớt và thay thế nếu không còn đủ độ đàn hồi.
• Kiểm tra hệ thống hút – đẩy có bị lọt khí không.

4. Có cặn bẩn hoặc dấu hiệu ăn mòn quanh phớt

Khi quan sát thấy các vết gỉ, mảng bám, chất rỉ sét hoặc các vết ăn mòn lạ quanh cụm phớt – đây là dấu hiệu cảnh báo sớm cần quan tâm.

Nguyên nhân có thể:

• Môi chất bơm có tính ăn mòn cao nhưng phớt lại không phù hợp vật liệu.
• Vật liệu vòng làm kín không chịu được môi trường làm việc.
• Hệ thống làm mát phớt không hoạt động.

Cách xử lý:

• Thay phớt bằng loại có vật liệu chống ăn mòn như PTFE, silicon carbide.
• Lắp thêm hệ thống rửa, làm mát cho buồng phớt nếu môi chất nóng hoặc có cặn.
• Dùng phớt đôi hoặc phớt có buồng trung gian nếu môi trường làm việc khắc nghiệt.

5. Phớt bị vỡ, nứt hoặc cong vênh

Đây là tình trạng nghiêm trọng, thường xảy ra sau khi máy hoạt động trong điều kiện không bình thường như quá nhiệt, rung mạnh hoặc lắp sai kỹ thuật.

Nguyên nhân có thể:

• Lắp sai thứ tự hoặc lực siết quá mạnh.
• Nhiệt độ vượt ngưỡng chịu đựng của vật liệu phớt.
• Trục bị rung hoặc sai lệch do bạc đạn hỏng.

Cách xử lý:

• Dừng máy ngay khi phát hiện sự cố.
• Thay thế phớt mới, kiểm tra kỹ các thông số kỹ thuật.
• Lắp đặt lại cẩn thận theo đúng quy trình.

6. Thời gian sử dụng phớt đã quá lâu

Nếu máy bơm hoạt động thường xuyên mà phớt chưa được thay trong vòng 12–24 tháng, khả năng hỏng hóc do mài mòn tự nhiên là rất cao, dù chưa xuất hiện rò rỉ rõ ràng.

Giải pháp:

• Lập lịch bảo trì định kỳ và thay phớt theo chu kỳ sử dụng.
• Ghi chú số giờ vận hành hoặc số lần khởi động để đánh giá thời gian thay thế.

7. Biện pháp phòng ngừa sự cố phớt cơ khí

Để giảm thiểu tình trạng hư hỏng phớt, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau:

• Bảo dưỡng định kỳ: Kiểm tra vệ sinh, bôi trơn và kiểm tra độ kín mỗi 3–6 tháng.
• Sử dụng đúng loại phớt: Dựa trên môi chất, nhiệt độ và áp suất làm việc.
• Lắp đặt đúng kỹ thuật: Đảm bảo trục sạch, thẳng và không có gờ cạnh.
• Sử dụng phớt chính hãng: Ưu tiên phớt có nguồn gốc rõ ràng, vật liệu chất lượng.

8. Khi nào nên thay phớt mới?

Dưới đây là các tình huống nên thay phớt ngay:

• Rò rỉ vượt mức cho phép.
• Có dấu hiệu mòn, xước trên bề mặt làm kín.
• Vòng đệm bị giòn, nứt hoặc biến dạng.
• Máy bơm hoạt động không ổn định dù đã bảo trì.

Việc thay phớt kịp thời giúp hệ thống làm việc ổn định, tránh chi phí sửa chữa lớn và thiệt hại dây chuyền trong các hệ thống công nghiệp.

9. Kết luận

Phát hiện và xử lý kịp thời các dấu hiệu hư hỏng phớt cơ khí là yếu tố quan trọng giúp kéo dài tuổi thọ máy bơm và đảm bảo an toàn cho hệ thống. Đừng chờ đến khi rò rỉ lớn hoặc máy ngừng hoạt động mới xử lý – hãy chủ động kiểm tra, bảo dưỡng và thay thế khi có dấu hiệu bất thường. Việc hiểu rõ nguyên nhân và cách khắc phục sẽ giúp bạn vận hành hệ thống hiệu quả, tiết kiệm chi phí bảo trì và tránh gián đoạn sản xuất.